Yapay Zeka Nedir ?

Yapay zeka kavramına değinmeden önce bir bilim kurgu filmi düşünelim: Kentlerimizi ele geçirmiş bilgisayarlar, hayatlarımızı kontrol den makineler, irademize hükmeden yazılımlar… Bütün bunlar şimdilik bizlere yalnızca kasvetli bir kurgusal eserin parçası gibi gelse de, insanlık sonu buraya varabilecek olan yolların taşlarını döşemeye çoktan başladı!

Yapay zeka kavramı ilk olarak 1920 yıllarda Karel Čapek’in tiyatro oyunuyla karşımıza çıkan bir terim. Akabinde teknolojinin ilerlemesi, pek çok yapay zeka filmi ve yapay zekâ uygulamalarının hayatımıza girmesi derken oldukça sık düşünülen ve tartışılan bir konu oldu. Biz de bu yazımızda günümüzün en popüler terimlerinden biri olan yapay zekâ etrafında meydana gelen gelişmeleri ele aldık. Bir taraftan yapay zeka nedir sorusunun cevabını ararken bir taraftan yapay zeka uygulamalarını da tartışacağımız bir yazı hazırlamaya çalıştık.

Yapay Zeka Örnekleri

Tabi yapay zeka her zaman için iç karartıcı ve boğucu bilim kurgu senaryolarının ve karanlık tabloların baş aktörü olmak zorunda değil. Kimilerine göre yapay zekâ gerçekleşmeyi bekleyen bir ihtimal de değil, hatta tersine çoktan varlığa gelmiş, en basit günlük pratiklerimizde sık sık kullanmaya alışkın olduğumuz nesnelerin formuna bürünmüştür bile. Yani bir diğer deyişle kimilerine göre evlerimizdeki modern çamaşır makineleri bile yapay zeka örnekleri olarak adlandırılabilecekken, kimilerine göre ise ancak çok daha karmaşık bir sürecin ürünü olabilir. Öte yandan, bir bilgisayar yazılımı çok karmaşık ve ancak insan zekâsının baş edebileceği analizler yapabilmektedir.

Zeka Nedir?

Yapay zekanın ne olduğunu anlayabilmemiz için öncelikle zekâ diye adlandırdığımız şeyin ne olduğunu anlamamız gerekir. Uzmanlara göre, zekâ en basit tanımıyla deneyimler biriktirebilmek, bu deneyimlerden öğrenme eylemini gerçekleştirebilmek, daha sonra karşılaştığımız başka örnekleri birbiriyle kıyaslayarak öğrendiğimiz bilgiyi yeni deneyime uygulayabilmektir. Bir diğer deyişle, sobaya dokunduğumuzda yanmamız bizim için bir deneyimdir. Sobaya bir daha dokunmamak bir öğrenmedir. Başka sıcak bir nesneyle karşılaşıp onun sıcak olduğunu ve bizi yakabileceğini tahmin etmek dolayısıyla ona dokunmamak, deneyim yoluyla edindiğimiz bilgiyi başka alana da uygulayabilmek demektir. Yani, bir nesnenin zeki olarak adlandırabilmesi için temel olarak bu basamakları uyguluyor olması gerekmektedir.

Yapay Zeka Nedir?

Zeka ile ilgili bu örneği makinelere uyarladığımızda ise, bir dereceye kadar yukarda sıralananları yapabildiklerini fark ederiz. Makinelerin de insanlar gibi deneyimlerini ve bu deneyimlerden edindikleri bilgileri depolayacak bir bölüme ihtiyaçları vardır. Bu bir yere kadar gerçekleşmiş durumdadır. Günlük hayatta kullandığımız bazı makineler verili olan bir takım kodlar karşısında (bunları yaşanmış deneyimler olarak düşünebiliriz) her zaman aynı tepkiyi vermektedirler (bunu da öğrenilmiş davranışı uygulamak olarak değerlendirebiliriz). Örneğin sensörlü bir lambanın karanlıkta hareket halinde olan bir cisim tespit ettiğinde her zaman lambasını yakması gibi. Ancak bu lambalar durumlar daha da karmaşıklaştığında örneğin hareket halindeki her cisim için değil de sadece canlı varlıklar için yanması istendiğinde başarısız oluyorlar. Çünkü henüz öğrendikleri davranışı başka durumları mukayese ederek ona uygun hale getiremiyorlar.

Peki, günümüz makinelerinin bunu yapması tamamen imkânsız mıdır? İşte bu noktada “sinir ağları” (neural network) kavramı bizlere yardımcı olabilir.

Yapay Zeka ve Sinir Ağları (Neural Network)

Beynimiz nöron adı verilen ve yoğun bir şekilde paketlenmiş milyonlarca hücreden oluşur. Bu nöronlar birer anahtar gibi çalışır ve örneğin bir telefon numarasını ezberlerken belli nöronlar açılıp kapanarak bir kalıp oluştururlar. Bir telefon numarasını hatırlarken yaptığımız da bu kalıpları beynimizde yaratmaktan başka bir şey değildir.

Yapay zeka ve sinir ağları arasında da bu türden bir ilişki vardır. Sinir ağları, bu çalışma prensibinin yapay zekâ algoritmaları yardımı ile bilgisayar ve yazılımlarla yapılması durumudur. Bu ve benzeri yöntemler kullanılarak elde edilecek başarılar yakın gelecekte hayatımızı inanılmaz biçimlerde değiştirecek gibi gözüküyor. Siz en iyisi şimdiden öğrenmeye ve kullanmaya alışın!